Choć dzieci rozwijają się w różnym tempie i pewne, niewielkie odchylenia od ogólnie przyjętych norm nie zawsze muszą świadczyć o nieprawidłowościach w rozwoju, to jednak w niektórych przypadkach jak najbardziej mogą być takim sygnałem. Problemy z mową (dziecko zaczyna mówić później niż rówieśnicy lub mówi bardzo niewyraźnie) mogą zależeć od kilku czynników. Często przypisuje się je skróconemu wędzidełku podjęzykowemu. Jak jest w rzeczywistości?
Spis treści:
- Czym jest wędzidełko podjęzykowe?
- Po czym rozpoznać zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe?
- Czy skrócone wędzidełko może być przyczyną opóźnionej mowy?
- Jak rozwiązać problem zbyt krótkiego wędzidełka podjęzykowego?
Czym jest wędzidełko podjęzykowe?
Wędzidełko podjęzykowe posiada każdy z nas – to niewielki fałd, znajdujący się pośrodku, który łączy język z dolną częścią jamy ustnej. To ten „pasek”, który widzimy, gdy otworzymy szeroko jamę ustną i uniesiemy język do góry. Może wydawać się, że to mało istotny element budowy, jednak nieprawidłowości w jego budowie mogą powodować pewne utrudnienia. Faktem jest, że budowa wędzidełka u każdego może być nieco inna, jednak w większości przypadków nie ma to żadnego wpływu na jego dysfunkcje.
Pewne komplikacje mogą jednak pojawić się wówczas, gdy wędzidełko jest zbyt krótkie. Wpływa to na ograniczenie ruchomości języka, a to może pociągać za sobą więcej konsekwencji, niż początkowo może się wydawać. Chodzi nie tylko o mówienie, ale także o szereg innych konsekwencji, jak wady zgryzu, problemy ze ssaniem (utrudnia to prawidłowe pobieranie pokarmu z piersi czy butelki), a nawet z połykaniem. Skrócone wędzidełko może wpływać również na zaburzenia mowy.
Po czym rozpoznać zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe?
Szacuje się, że problemem skróconego wędzidełka językowego częściej dotknięci są chłopcy niż dziewczynki. Wskazuje się również na to, że skłonność do jego nieprawidłowej (zbyt krótkiej) budowy może być dziedziczna.
Zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe jest dość często występującym problemem. Jakie objawy mogą sugerować problem właśnie ze skróconym wędzidełkiem?
W przypadku noworodków i niemowląt to zauważalne trudności ze ssaniem piersi lub butelki i smoczka. W przypadku starszych dzieci częstym objawem jest niezdarne i utrudnione jedzenie pokarmów stałych.
Kolejnym, dość charakterystycznym zresztą objawem, może być nadmierne ślinienie się. Jest to spowodowane zbyt obfitym odkładaniem się śliny w związku z zaleganiem języka na dnie jamy ustnej. Dziecko, które ma problem ze skróconym wędzidełkiem podjęzykowym, może nie być w stanie również wyciągnąć języka poza jamę ustną, np. nie potrafi dotknąć nim brody. Może to świadczyć o ograniczonej ruchomości języka, a to wyraźny sygnał do wizyty u logopedy, który potwierdzi lub zaneguje podejrzenie zbyt krótkiego wędzidełka.
Warto również zwrócić uwagę na to, jeśli dziecko ma wyraźne trudności z wymową głosek przedniojęzykowozębowych (czyli wymagających pracy języka polegającej na wysunięciu go do góry i dotknięciu przednich zębów).
Czy skrócone wędzidełko może być przyczyną opóźnionej mowy?
Skrócone wędzidełko podjęzykowe może powodować kilka problemów z mową. Do najważniejszych problemów z mową należą:
- wada wymowy – polegająca przede wszystkim na seplenieniu i niewyraźnym wypowiadaniu się
- opóźniona komunikacja werbalna – dziecko uczy się nowych słów i zaczyna składać je w zdania, jednak dzieje się to wolniej niż w przypadku rówieśników i dzieci w podobnym wieku
- późniejsze rozpoczęcie mówienia pełnymi zdaniami – dopiero około 3-4 roku życia
- ubogi zasób słownictwa – choć dziecko dość dobrze rozumie to, co się do niego mówi i potrafi zastosować się do poleceń, to w komunikacji werbalnej porusza się w ograniczonym zakresie.
Choć opóźnienie mowy w nieznacznych odchyleniach czasowych od normy może występować u dzieci z różnych powodów i nie zawsze podłożem będzie nieprawidłowość anatomiczna, to zawsze warto zweryfikować potencjalne przyczyny u logopedy. Dziecko mające problem ze skróconym wędzidełkiem, które utrudnia poprawną i wyraźną mowę, może czuć się zawstydzone i tym samym będzie niechętne do rozmowy. Nie jest to jednak czynnik bezpośrednio wpływający na opóźnienie mowy.
Profesjonalne szkolenia dla logopedów, którzy regularnie doszkalają się w zakresie różnych nieprawidłowości, uczą szybkiego i trafnego rozpoznawania przyczyn związanych z zaburzeniami mowy. Warto więc wybierać tych specjalistów, którzy stale poszerzają swoją wiedzę – będą na bieżąco.
Jak rozwiązać problem zbyt krótkiego wędzidełka podjęzykowego?
Jednym z dość powszechnie krążących mitów na temat skróconego wędzidełka podjęzykowego jest to, że należy je ćwiczyć, przede wszystkim poprzez rozciąganie, a tym samym: uelastycznianie. Prawdą jest jednak to, że nie ma możliwości rozciągnięcia, naciągnięcia czy wydłużenia wędzidełka w ten sposób.
Jedyną opcją jest podcięcie go lub korekcja jego budowy. W zależności od tego, jak zbudowane jest wędzidełko, dobiera się odpowiednią metodę. Może to być chirurgiczny zabieg (w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym), polegający na przecięciu/podcięciu/nacięciu go. Inną metodą jest całkowite usunięcie wędzidełka i zaszycie rany. Stosuje się również różne metody korekty budowy wędzidełka (frenuloplastyka).
W zależności od stopnia skomplikowania zabiegu, może wykonać go zarówno laryngolog, jak i ortodonta, a także chirurg stomatologiczny. O tym, jaka metoda powinna zostać zastosowana, w każdym przypadku indywidualnie decyduje lekarz. Każdorazowo ustala się również indywidualnie wskazania i przeciwskazania do zabiegu.