"Bazgrzesz jak kura pazurem!!!”… Kto z nas nie usłyszał z ust nauczyciela czy rodzica tych słów… A przecież umiejętność pisania, czytelnego pisania, ma znaczenie.

Grafika to zapis, a motoryka jest zdolnością wykonywania różnych czynności ruchowych. Motoryka mała odnosi się do działań związanych z użyciem palców i dłoni. Czynności z zakresu motoryki małej pobudzane są poprzez naśladowanie, percepcję, motorykę dużą, a przede wszystkim koordynację wzrokowo – ruchową. Przed pójściem do szkoły każde dziecko musi się do niej odpowiednio przygotować. Od najmłodszych lat ważną częścią tego procesu jest odpowiednie ćwiczenie w zakresie grafomotoryki rąk dziecka. Zajęcia manualne i ćwiczenia graficzne można wykonywać z prawidłowo rozwijającymi się dziećmi, by ułatwić im w przyszłości proces nauki pisania w szkole. Jednak tego typu ćwiczenia polecane są także dla dzieci z różnego rodzaju zaburzeniami, np. z grupy ryzyka dysleksji, z zaburzeniami integracji sensorycznej, z zaburzeniami manualnymi czy zaburzeniami w zakresie napięcia mięśniowego.

Zdolność pisania wymaga wielu umiejętności. Są to: precyzja ruchów, koordynacja wzrokowo – ruchowa, a także koordynacja całego ciała. Ćwiczenia grafomotoryczne wpływają na zmysły dziecka. Szczególną rolę w procesie nauki pisania odgrywa nauczyciel, ale także najbliższe otoczenie dziecka.

Okresem przygotowawczym do rysowania i pisania jest okres tzw. bazgrot. Od około drugiego r.ż. dziecko robi nieregularne ruchy koliste, stawia kropki stukając ołówkiem. Później pojawiają się linie poziome, a następnie pionowe. Trzylatek w zakresie motoryki małej powinien budować z klocków wieże, posługiwać się łyżką, widelcem, trzymać kubek i z niego pić, wykonywać czynności higienicznie samodzielnie, rysować proste linie pionowe i poziome oraz koło. u czterolatków obserwujemy zamalowywanie powierzchni kartki, odwzorowywanie linii prostej, koła, kwadratu, krzyżyka, rysowanie po śladzie. Pięciolatek i sześciolatek w zakresie motoryki małej posiadać umiejętność pełnej samoobsługi, ma precyzyjne ruchy dłoni, tworzy rysunki tematyczne

Obserwując prace dzieci pięcio-, sześcioletnich można dostrzec różnice indywidualne. U jednych rysunki są ubogie, schematyczne, u innych bogate w szczegóły, starannie pokolorowane. U większości dzieci przedszkolaków szlaczki, kształty litero podobne czy same litery są kanciaste, nie mieszczą się w liniaturze. U nielicznych są bardzo ładne, staranne. Różnice te wynikają z ogólnego rozwoju umysłowego, ogólnej sprawności ruchowej, doświadczeń w rysowaniu, rozwoju funkcji percepcyjno – motorycznych.

Ćwiczenia grafomotoryczne, wprowadzone od najmłodszych lat, mają na celu:

- ułatwienie opanowania umiejętności pisania w pierwszych latach edukacji,

- stymulowanie ogólnego rozwoju,

- kształtowanie umiejętności rysowania, także zgodnie z poleceniami dorosłego,

- rozwijanie koordynacji wzrokowo - ruchowej i motoryki małej (czynności związanej z użyciem palców i dłoni)

- poprawianie poziomu graficznego pisma i rysunków,

- usprawnianie umiejętności prawidłowego posługiwania się narzędziami piszącymi, kreślarskimi,

- doskonalenie orientacji w schemacie własnego ciała i orientacji przestrzennej,

- kształcenie umiejętności opowiadania o tym, co przedstawiają rysunki,

- korygowanie nieprawidłowych nawyków ruchowych (nieprawidłowe trzymanie przyborów w ręce, nieprawidłowe napięcie mięśniowe dłoni),

- wyrabianie motywacji do nauki,

- rozbudzanie zainteresowania dziecka.

Aby ułatwić dzieciom tę żmudną pracę mamy do dyspozycji szereg ćwiczeń grafomotorycznych. Są to między innymi:

- nawlekanie koralików, guzików, makaronu,

- składanie papieru techniką origami,

- gra w ringo, pchełki, w bierki, w dwa ognie,

- łączenie kropek, kresek,

- nawijanie sznurka, np. na butelkę,

- przyszywanie guzików, ich zapinanie i odpinanie, zabawy z zamkiem błyskawicznym, sznurowadłami,

- majsterkowanie (sklejanie, przybijanie, zszywanie),

- rzucanie i łapanie piłki, toczenie piłki, rzucanie do celu,

- układanie puzzli, ich tworzenie np. z wcześniej pokolorowanego obrazka,

- przypinanie klamerek do sznurka, ubrania, kartki,

- przewlekanie sznurowadeł,

- wydzieranki z papieru, stemplowanie,

- budowanie z klocków, układanie z patyczków, drucików,

- lepienie z plasteliny, modeliny, masy solnej, ciasta, piasku,

- rysowanie: szlaczków, po śladach, różnorodnymi przyborami plastycznymi (kredką, węglem, ołówkiem, patykiem)

- kolorowanie rysunków, odwzorowywanie rysunków zgodnie ze wzorem i poleceniem dorosłego,

- malowanie: farbami, palcami; kalkowanie,

- obrysowywanie przedmiotów, dyktanda graficzne,

- wycinanie nożyczkami.

Jak widać zadania grafomotoryczne mają wpływ na stymulowanie ogólnego rozwoju. Wachlarz propozycji jest bardzo szeroki, a co za tym idzie ciekawy i różnorodny dla dziecka.

Autorka: Marta Michalska