Maria Montessori (1870 – 1952) - włoszka, autorka metody pedagogiki montessoriańskiej, lekarz, doktor psychiatrii oraz antropolog.
Metoda M. Montessori wskazuje na bardzo duży szacunek w stosunku do każdego dziecka oraz do jego indywidualności naturalnej, jak i na rozwój duchowy, umysłowy i fizyczny. Uważa również, że dzieci od urodzenia nastawione są na rozwój oraz na przejście etapu od dzieciństwa do dorosłości i osiągniecie niezależności.
Głównymi założeniami nowej pedagogiki montessoriańskiej są:
- Rozwijanie samodzielności i wiary we własne siły,
- Wypracowanie szacunku do porządku pracy,
- Wypracowanie zamiłowania do ciszy oraz do pracy indywidualnej i zbiorowej w tej atmosferze,
- Osiąganie długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem,
- Formowanie postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji,
- Szacunek dla pracy innych,
- Rozwijanie indywidualnych uzdolnień i umiejętności współpracy,
- Branie odpowiedzialności za swoje słowa i czyny.
W książce „Droga dla wszystkich. Życie z Montessori” L. Anderlik stwierdza, że cel metody Montessori to „wspólne wzrastanie, życie i nauka upośledzonych i nie upośledzonych, niepełnosprawnych i sprawnych w pełni, którzy wzajemnie się wspierają, poznają się, pomagają sobie, wymagają od siebie i wspomagają się wzbogacając życie każdego z osobna. Dla wszystkich tych ludzi muszą zostać odkryte i zastosowane szczególne, właściwe dla deficytów i potrzeb środki”.
Maria Montessori była zdania, iż „dziecko nie jest pustym naczyniem, które napełniliśmy naszą wiedzą i które zatem nam wszystko zawdzięcza. Odwrotnie, to dziecko zbudowało człowieka i nie ma nikogo, kto nie zostałby stworzony przez dziecko, którym sam kiedyś był”. Włoszka podkreślała, że edukacja rozpoczyna się poprzez zabawę. Założeniem tej idei jest to, iż każde dziecko rozwija się w indywidualny dla niego sposób, który należy wspierać zabawkami odpowiednio dobranymi jak i pomocami edukacyjnymi. Zabawa dla dzieci jest w rzeczywistości pracą, która rozwija ich zmysły, naturalną kreatywność, ciekawość jak również pozwala poznawać otaczający je świat. Pomoce używane dla metody Montessori cechują się klasycznymi, bardzo prostymi kształtami. Mają na celu przyspieszenie rozwoju dziecka, poprzez nabywanie umiejętności logicznego myślenia, kształtowanie wyobraźni i naukę samodzielności.
- Montessori mówiła, by „podążać za dzieckiem”, a to oznacza by je uważnie obserwować, dostrzegać jego potrzeby i zainteresowania. Należy również szanować tempo rozwoju dziecka, dla każdego z nich jest ono indywidualne. Dziecko należy przygotować do otoczenia w sposób taki, by mogło stymulować swoje aktualne wrażliwe fazy rozwoju. Wszystkie pomoce Montessori wspierają nauczycieli jak również rodziców w procesie edukacji dzieci. Są inspiracją do twórczego działania a naukę zamieniają w fascynującą odkrywczą zabawę. Pomoce Montessori podzielone są na: praktyczne, sensoryczne, językowe, matematyczne i komiczne. Każda z pomocy zbudowana jest według stopnia trudności, dzięki czemu dziecko ma możliwość samodzielnie wykonać dane zadanie. Zaletami pracy nauczyciela w oparciu o pedagogikę montessorowską jest troskliwość z jaką nauczyciel odnosi się do dziecka proponując mu zajęcie się pomocami dydaktycznymi. Są one dla niego zachęcające do zabawy i uczą wytrwałości podczas wykonywania zadania, które przeważnie kończy się sukcesem.
Aby pomóc dziecku w osiągnieciu samodzielności zgodnie z ich predyspozycjami powinno stworzyć się dla nich:
- Układ przestrzenny, który sprzyja swobodzie aktywności i ruchu,
- Piękno i harmonię, ład i porządek,
- Środowisko dostosowane do potrzeb dziecka,
- Dostępność ograniczonej gamy materiałów, tak aby dostępne były te, które sprzyjają rozwojowi dziecka
Dziecko z łatwością, chłonie bodźce sensoryczne z otoczenia, informacje przyswaja za pomocą zmysłów przez kulturę i język. Montessori wskazała również, że dzieci są szczególnie wrażliwe na bodźce, które określiła jako „fazy sensytywne”, dzieląc je na okresy i czas ich trwania:
- Od urodzenia do ok. 6 lat – nabywanie umiejętności językowych,
- Od ok. 1,5 roku do 3 lat – zainteresowanie małymi przedmiotami,
- Od roku do 3 lat – porządek,
- Od urodzenia do ok. 4 lat – przetwarzanie bodźców sensorycznych,
- Od ok 2.5 roku do 4 lat - zachowania społeczne.
U dzieci w wieku od 3 do 6 lat zaobserwowała Montessori stan psychiczny u dzieci, który nazwała „normalizacją”. Wynika on z koncentracji i skupienia się na czynnościach, które będą służyły dzieciom w ich potrzebach rozwojowych. Towarzyszą im takie atrybuty jak „spontaniczna dyscyplina, czynności wykonywane w sposób ciągły i entuzjastyczny, społeczna potrzeba udzielania pomocy i współczucie wobec innych”.
Metoda Montessori ma swoich zwolenników jak i przeciwników. Jednakże uważam, że zwolenników jest znacznie więcej.
Autor: mgr Karolina Prudło, Pedagog
LITERATURA
- Anderlik L., Montessori. Ein Weg fuer alle , Verlag modernes lernen, Dortmund 1996
- M. Montessori, Domy Dziecięce ( Le Case dei Bambini). Metoda pedagogiki nowej, stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci, Warszawa 1913
- S. Guz, Edukacja w systemie Montessori,Lublin,1998
- H. Raczek, Recepcja teorii Marii Montessori w teorii i praktyce pedagogicznej Drugiej Rzeczpospolitej, w: Metoda Marii Montessori. Historia i współczesność, S. Guz (red), Lublin, 1994